Publieke governance wordt steeds meer gekenmerkt door feitelijke complexiteit en normatieve ambiguïteit. Deze ontwikkeling vergroot enerzijds de wenselijkheid van adequaat toezicht, maar anderzijds compliceert het ook de mogelijkheden van toezicht en handhaving. Ik zie een mogelijke uitweg uit dit dilemma in een andere kijk op de relatie tussen vertrouwen en controle. Dominant in de huidige wetenschap en praktijk is de visie dat vertrouwen en controle substituten zijn. Dit beperkt de mogelijkheden van controle en maakt het moeilijker om vanuit vertrouwen toezicht te houden. Recente inzichten uit de managementliteratuur suggereren dat vertrouwen en controle elkaar kunnen versterken, onder bepaalde condities.
Een eerste verkenning (Six, 2013) suggereert dat deze theorie ook op toezicht van toepassing kan zijn. Mijn onderzoek richt zich op deze centrale puzzel. In 2017 publiceerden Koen Verhoest en ik een bundel Trust in Regulatory Regimes. Gedurende 2020-23 ben ik onderdeel van het Europese H2020 onderzoeksconsortium Trust in Governance and Regulation in Europe (TiGRE) vanuit mijn aanstelling aan de Universiteit Antwerpen.
Blogs en Nederlandstalige publicaties
Six, F.E. (2021). Vertrouwen en fraudebestrijding door de overheid.
Six, F.E. (2020). Reflectie op het thema Vertrouwen in toezicht en handhaving.
ToeZine (2020). ‘Drie voorwaarden voor succes van open normen’. Interview over open normen in toezicht (November 2020).
NRC (2020). ‘Dat de Nederlandse inspectie onafhankelijk zijn, is “pure onzin”’. IGeciteerd over onafhankelijkheid inspecties en rol van vertrouwen (Februari 2020).
Trouw (2018), ‘Nieuwe coalities, nieuwe trends’. Geciteerd over vertrouwen en burgerparticipatie in lokale overheid (Mei 2018).
BNR Radio (2017) Ask Me Anything radioprogramma, over Fipronil affaire en toezicht regulators (augustus 2017).
Six, F.E. (2017). ‘Vertrouwen in accountants’. In M. Kloppenburg, T. Jansen en H. Duits. Artikel 5: de beroepseer van de accountant. Utrecht: Stichting Beroepseer, pp. 173-181.
Six, F.E. (2017). Toezicht vanuit vertrouwen is hard werken. Essay voor VTW programma Toezicht met Passie (Vereniging Toezichthouders Woningcorporaties).
Six, F.E. (2017) Toezicht als oliemannetjes van de samenleving.
Six, F.E. (2106). Van Vollenhoven heeft (on)gelijk, Nederlands Dagblad, 7 juli 2016.
Six, F.E. (2016). Gezond vertrouwen. Column voor online vaktijdschrift ToeZine.
Six, F.E. (2016). Vertrouwen tussen bestuur en toezichthouder. Blog op website Platform Innovatie in Toezicht.
Six, F.E. (2016). De certificatieparadox.Vakblad Arbo, 3: 25.
Six, F.E. (2015). De certificatieparadox. Column voor online vaktijdschrift ToeZine.
Six, F.E. (2015). Responsief toezicht: it takes two to tango. Column voor online vaktijdschrift ToeZine.
Six, F.E (2015). Kwetsbare burger belandt buiten beeld. Column voor online vaktijdschrift ToeZine.
Six, F.E. (2015). Verwarrend vertrouwen. Blog op website De Toezichttafel .
Six, F.E. (2014). High trust high penalty is verwarrende kreet. Blog op website De Toezichttafel .
Six, F.E. en K. Doms (2014). Innovatief organiseren gaat ook over innovatie in toezicht houden. Gastcolumn op website ManagementSite Netwerk .
Six, F.E. (2014). Gedragscodes: papieren tijger of effectief hulpmiddel?, blog op website Platform Innovatie in Toezicht.
Six, F.E. (2014). Vertrouwen is hard werken, blog op website Platform Innovatie in Toezicht.
Paauw-Fikkert, L.A.V., F.E. Six and P.B.M. Robben (2014). ‘Vertrouwen in toezichtbeleid’ [trust in regulation policy]. Beleid & Maatschappij, 41/3: 185-204.
Six, F,E, (2014). Hoe beoordeel je de integriteit van de bestuurder?, blog op website Platform Innovatie in Toezicht.
Van Wijk, E.G. en F.E. Six (2014). De diversiteit van het willen. Een onderzoek naar de dynamiek van motivaties achter regelnaleving [the diversity of motivations. Research into the dynamics of motivations for regulatory compliance]. The Hague: Boom/Lemma.
Six, F.E. (2013). Drie vertrouwensrelaties als pijlers onder goed toezicht, blog op website Platform Innovatie in Toezicht, .
Six, F.E. (2013). Vertrouwen en controle: niet tegenover, maar naast elkaar op het werk, vlog op website Stichting Beroepseer www.beroepseer.nl.
Six, F.E. (2013). Rapportage over korte inventarisatie naar naleefgedrag bedrijven. Report for Peijs committee, published as appendix to report of committee. [report of brief inventory of regulatory compliance behaviour of businesses].
Six, F.E. (2010). ‘Vertrouwen in toezicht’. Tijdschrift voor Toezicht, 1 /4: 6-26.
Hoofdstuk ‘Vertrouwen is hard werken’, interview in De laatste schakel, denkers en doeners over de complexiteit van toezicht en handhaving. K. Meijer and H. Jansen (2012), Eindhoven: Pepijn, pp. 83-94.
Six, F.E. (2010). Verantwoord vertrouwen bij de regulering van bedrijven, korte beschouwing over mogelijke spelregels voor inzet van vertrouwen als ‘instrument’ voor het terugdringen van regeldruk voor bedrijven. Den Haag: Regiegroep Regeldruk.
Lezingen en workshops
“Trust and rule compliance”, international webinar in TiGRE webinar series; with Monika Glavina (December 2020).
Masterclass “vertrouwen en naleving” , Vide Academisch Netwerk (December 2020).
Workshop “vertrouwen en intern toezicht” [trust and internal supervision], for Governance University Advanced Programme for non-executive directors (December 2020).
Masterclass “Vertrouwen en Rijnlands toezicht”, voor toezichthouders van Rijnlandse organisaties (September 2020).
“Trust-based accountability in education”, invited lecture at LEARN! Seminar, Amsterdam (September 2019).
Master class over board dynamics en trust voor toezichthouders in hoger onderwijs (VTH) (november 2018).
“Toezicht en vertrouwen” , lezing voor studiedag Belastingdienst, Nyenrode (Oktober 2018).
“Samenwerken vanuit vertrouwen” , key note speech voor heidag Inspectie Justitie & Veiligheid, Den Haag (Juli 2018).
Drie master classes over Toezicht vanuit vertrouwen, Autoriteit woningcorporaties (september 2018, oktober 2018, februari 2019).
Workshop over ethische dilemma’s in raden van toezicht, Stichting Blikverruimers (maart 2018).
Workshop met bestuurders en commissarissen van de 25 grootste woningcorporaties (De Vernieuwde Stad) over vertrouwen, kwetsbaarheid en rollen(samen met Prof. Jaap Winter) (oktober 2017).
Workshop met commissarissen van woningcorporaties (VTW) on “Toezicht vanuit vertrouwen” (maart 2017).
“Trust and control: how can regulators build trust in relationships dominated by control?”, key note speech at international seminar on trust and accountability in education, Institute of Education University College London (April 2018).
“Toezicht vanuit vertrouwen” KNAW, Amsterdam (Oktober 2017).
“Trust in regulatory regimes”, Academisch Netwerk Vide , Utrecht (December 2016).
Workshop over de diversiteit van het willen voor inspecteurs van de NVWA (Mei 2016)
Workshop over de diversiteit van het willen voor inspecteurs van ISZW (Februari 2016)
Workshop over vertrouwen, controle en governance voor het bestuur, de raad van toezicht en de raad van aangeslotenen van Sena (December 2015).
Workshop over Toezicht in sociaal domein op het VNG congres Sociaal domein in uitvoering. Met Arnt Mein (november 2015).
Workshops over Vertrouwen in intern toezicht in onderwijs op congres van OCW Antwoorden bij VerAntwoorden (september 2015). Pdf: 150923 OCW Vertrouwen in Toezicht op website
Mastercourse Control(e) en de maatschappelijke opdracht, over gedrag en houding van de financiële professional en de relatie vertrouwen en controle, voor NBA-VRC (accountants en controllers). Met Vincent Wanders (juni en november 2015).
Workshop “HARDOP kijken” voor commissarissen van lokale Rabobanken. Met Frédérique Bijl, vanuit PIT (november 2014 en november 2015).
Workshop Vertrouwen in toezicht voor het jaarcongres van de VTOI (Vereniging van Toezichthouders in Onderwijsinstellingen) (april 2015). Pdf:150417 VTOI Vertrouwen in Toezicht FESix
Lezing en discussie over governance voor raden van toezicht/bestuur van drie welzijnsorganisaties in Amsterdam (februari 2015).
Workshop georganiseerd samen met de WRR en PIT over de relatie tussen intern en extern toezicht in de semipublieke sector (februari 2015).
Presentatie voor en deelname aan workshop van Onderwijsinspectie over bestuurlijk handelen (januari 2015).
Workshop om vertaling naar de praktijk te verkennen van onderzoek “de diversiteit van het willen”(van Wijk en Six, 2014). Met Jorik van Bijlert (CCV) en Rob van Dorp (ILT) (december 2014).
Presentatie van onderzoek “de diversiteit van het willen” tijdens het CCV congres (november 2014).
Workshop over vertrouwen, inspectie en controle voor top management van ILT (december 2013).
Workshop over vertrouwen voor de cliënt coördinatoren financiële intermediairs van de Belastingdienst (oktober 2013).
Master class over vertrouwen en toezicht voor het CFV (februari 2013).
Key note speech tijdens conferentie over vertrouwen, verantwoordelijkheid en toezicht (december 2012).
Master class over vertrouwen en toezicht voor CCV (november 2012).
Deelname aan expert panel tijdens CCV congres over toezicht (november 2012).
Lezing over vertrouwen en toezicht tijdens conferentie georganiseerd door de provincie Brabant (oktober 2012).
Deelname aan expert workshop over toezicht en gedragswetenschap georganiseerd door Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) en CCV (september 2012).
Deelname aan expert panel tijdens congres over toezicht (juni 2012).
Vijf master classes over vertrouwen en voor cliënt coördinatoren en accountants van de Belastingdienst toezicht (mei-juni 2012).
Key note speech over vertrouwen in accrediteren en certificeren voor congres van Raad voor Accreditatie (januari 2012).
Deelname aan ronde tafel voor wetenschappers van de Commissie Stevens over Horizontaal Toezicht van de Belastingdienst (december 2011).
Workshop over vertrouwen, controle en horizontaal toezicht voor inspecteurs, cliënt coördinatoren, managers en experts van de Belastingdienst (oktober 2011).
Key note speech over vertrouwen en toezicht voor IMPEL congres (Europese milieutoezichthouders) (juni 2011).
Key note speech over vertrouwen en toezicht tijdens de toezichthoudersdag van de provincie Noord-Brabant (april 2011).
Key note speech over vertrouwen en controle tijdens congres over vertrouwen en controle van het Ministerie van Financiën (december 2010).
Workshop over vertrouwen en toezicht tijdens het congres ‘Mythes in beleid en toezicht’ (CCV/Inspectieraad)(november 2010).
Presentatie over vertrouwen en toezicht voor de Inspectieraad (november 2009).
Workshop over vertrouwen en toezicht tijdens De Dag van de Inspecteur (oktober 2009).
Key note speech over vertrouwen en toezicht tijdens diner pensant (oktober 2009).
Expert meetings
Deelgenomen aan expert meeting voor WODC onderzoek naar evaluatie Inspectie Justitie & Veiligheid (online, juni 2020).
Deelgenomen aan expert meeting van Belastingdienst over Doorontwikkeling Horizontaal Toezicht (juli 2018).
Deelgenomen aan expert meeting van Inspectieraad over wetenschappelijke agenda toezicht (januari 2018).
Deelgenomen aan expert meeting van Onderwijsinspectie over one-tier boards in scholen (december 2017).
Organisator en dagvoorzitter van expert meeting met WRR en PIT (Platform innovatie in Toezicht) over de relatie tussen intern en extern toezicht on de semipublieke sector: woningcorporaties, zorg en onderwijs (februari 2015).
Deelgenomen aan, met korte lezing, expert meeting van Onderwijsinspectie over ontwikkeling toezichtkader governance in het onderwijs (januari 2015).
Deelgenomen aan, met korte lezing (position statement) ,expert panel over toezicht en gedragswetenschap, georganiseerd door WRR en CCV (september 2012).
Deelgenomen aan expert meeting van internationale experts seksueel misbruik van kinderen, georganiseerd door de commissie Samson. Met presentatie “Sexual abuse of children in youth care: child-centred governance” (maart 2012).
Deelgenomen aan ronde tafel conferentie voor wetenschappers voor Commissie Stevens over Horizontaal Toezicht van de Belastingdienst (december 2011).
Promotie onderzoeksprojecten
Karen Gussow (NVWA), Detection of organizational crime (april 2020), co-promotor (promotor Wim Huisman, VU).
Internationale wetenschappelijke publicaties
Lindenberg, S., F.E. Six and K. Keizer (2021). ‘Social contagion and goal framing: the sustainability of rule compliance.’ In van Rooij, B. and Sokol, D. D. (eds), Cambridge Handbook of Compliance. Cambridge: Cambridge University Press, pp. 422-437.
Six, F.E. (2020). ‘Trust-based accountability in education: the role of intrinsic motivation’ In Ehren, M.C.M., and Baxter, J. (Eds). Trust, Accountability, and Capacity in Education System Reform: Global Perspectives in Comparative Education. Oxford: Routledge, pp. 55-77.
Six, F.E., S. De Vadder, M. Glavina and K. Verhoest. How the effect of trust and other factors on rule compliance changes over time during the COVID-19 crisis. Paper presented at the EGPA online conference, September 2020; and the NIG online conference, November 2020.
Six, F.E. and K. Verhoest (eds) (2017). Trust in regulatory regimes. Cheltenham: Edward Elgar.
Six, F.E. and K. Verhoest (2017). ‘Trust in regulatory regimes: scoping the field’. In Six, F.E. en Verhoest, K. Trust in regulatory regimes. Cheltenham: Edward Elgar, pp. 1-36.
Six, F.E., H. Van Ees (2017). ‘When the going gets tough: processes of trust building and repair in regulatory relations.’ In Six, F.E. en Verhoest, K. Trust in regulatory regimes. Cheltenham: Edward Elgar, pp. 60-79.
Six, F.E. and K. Verhoest, (2017). ‘Agenda for future research into the role of trust in regulatory regimes’. In Six, F.E. en Verhoest, K. Trust in regulatory regimes. Cheltenham: Edward Elgar, 224-242.
Six, F.E. (2018). ‘Regulating local emerging governance’. In W. Trommel and H. Boutellier, Emerging governance, crafting and improvising in local welfare and security. The Hague: Eleven, pp. 135-160.
Van Wijk, E. en F.E. Six (2014). The dynamics of multiple motivations. Paper presented at ECPR Standing Group on Regulatory Governance conference, June 25-27, 2014, Barcelona.
Six F.E (2013). ‘Trust in regulatory relations: how new insights from trust research improve regulation theory’. Public Management Review, 15/2: 163-185.