Vandaag mocht ik op het jaarlijkse congres van de VTOI – Vereniging van Toezichthouders in Onderwijsinstellingen – een workshop houden over de rol van vertrouwen in toezicht.
Ik begon met een citaat van Mijntje Lückerath in het FD waarin zij stelt dat je als toezichthouder gezond wantrouwen moet hebben. De eerste reactie was, ja dat klopt en toen ik doorvroeg waarom gaf de deelnemer aan dat je wel kritisch moet zijn en niet zomaar alles mag aannemen; dus niet blind vertrouwen. Daarna zei iemand dat het niet klopte, want je moet uit gaan van vertrouwen maar wel alert blijven. En zo ontspon zich direct al een heel levendig gesprek, een dynamiek die het hele verdere uur door ging.
We stonden stil bij wat vertrouwen is en waar je op let als je voor de vraag staat of je de ander kan vertrouwen; en hoe het werkt als je niet een persoon maar een raad wilt vertrouwen. Hoe de dynamiek van vertrouwen bouwen werkt; en hoe je om kan gaan met de onvermijdelijke verstoringen van vertrouwen, oftewel hoe je dat lastige gesprek (van de Commissie Halsema) voert. En omdat toezicht ook inhoudt dat je controleert, hoe verhoudt controle zich tot vertrouwen? We stonden stil bij de verschillende vertrouwensrelaties waar je als toezichthouder bij betrokken bent – tussen RvT en bestuurder, binnen de RvT met collega-toezichthouders en vooral de voorzitter, en tussen RvT en samenleving – en tot slot bespraken we wat een bestuurder respectievelijk een toezichthouder betrouwbaar maakt.
Het (ruime) uur vloog om. Ik dank iedereen voor de zeer geanimeerde inbreng. Ik merk telkens weer dat het onderwerp veel los maakt. We zijn tenslotte allemaal vertrouwensexperts, we bepalen dagelijks of we iemand of een organisatie wel of niet vertrouwen, alleen zijn we ons er meestal niet bewust van. Gezien het belang van vertrouwen in toezichtrelaties is het goed er eens bewust bij stil te staan en goed te kijken hoe vertrouwen c.q. wantrouwen werkt en met die kennis vervolgens in de praktijk beter te kunnen waarnemen en handelen.
Wie langer bij dit onderwerp stil wil staan, ik geef binnen het VTOI-PE programma een verdiepingsbijeenkomst over dit onderwerp (datum voor volgend schooljaar nog niet bekend) en als er voldoende interesse is, kan ik via PIT (www.toezichtmetpit.nl) ook een workshop organiseren.
Hier de presentatie (die niet in deze volgorde is besproken, we volgden de flow van het gesprek): 150417 VTOI Vertrouwen in Toezicht FESix