Sturen en organiseren vanuit vertrouwen

8 feb

Het blijft actueel: de aandacht voor en het belang van organiseren en sturen vanuit vertrouwen in plaats van wantrouwen. Mijn onderzoek drijft op mijn passie om te onderzoeken waarom de dynamiek van wantrouwen zo dominant is in de (semi)publieke sector en om te laten zien dat het anders kan en hoe. En met de verkiezingen en vervolgens kabinetsformatie in aantocht is dit relevanter dan ooit.

Tijdens mijn sabbatical in 2017 heb ik een presentatie en betoog ontwikkeld die nog steeds actueel is en veel mensen helpt anders te kijken naar de dominante wijze van beleid maken en sturen en organiseren. In deze serie blogs staat een korte versie van dat betoog. En laat ik zien dat het anders kan – dat besturing die vertrouwen bouwt mogelijk is in de publieke dienstverlening – en wat de uitdagingen daarbij zijn. Mijn analyse laat zien dat tenminste drie factoren elkaar versterken in een venijnige dynamiek die besturen vanuit wantrouwen dominant maakt.

Ten eerste is de dynamiek van vertrouwen versus wantrouwen dusdanig dat het makkelijker is om structureel in laag vertrouwen of wantrouwen terecht te komen, dan om uit te gaan van vertrouwen en vervolgens scherp onderscheid te maken in wie wel en niet betrouwbaar is. Vertrouwen is hard werken. Dit werk ik in deze serie blogs uit.

Ten tweede zit een aantal dominante diepliggende overtuigingen besturing die vertrouwen bouwt in de weg; deze zijn vaak te herleiden tot Verlichtingsidealen, zoals het maakbaarheidsideaal (“pech moet weg”). Ten derde veroorzaken enkele kenmerken van publieke dienstverlening samen een dynamiek die leidt tot meer en meer regels, prestatieafspraken en slechtere dienstverlening; de “illusie van control”. Deze drie factoren werk ik uit in deze blog.

In de volgende blog laat ik zien hoe deze drie factoren elkaar versterken in een venijnige dynamiek die leidt tot besturen vanuit wantrouwen. Daarbij speelt de neiging van zowel oppositie als media om fouten in de beleidsuitvoering, die onvermijdelijk zijn, uit te vergroten een grote rol. Het triggert de incident-regelreflex die leidt tot meer regels, en daarmee meer administratieve lastendruk, met nog minder tijd voor de uitvoering. Ook prestatiesturing werkt averechts, aangezien een tegenvaller direct leidt tot minder geld, terwijl de vraag hetzelfde blijft.

Is alles dan verloren? Nee, gelukkig niet, er zijn goede praktijken die er wel in slagen te besturen op een wijze die vertrouwen bouwt. Wat doen die dan anders? Als ik naar die praktijken kijk, zie ik twee patronen (voorbeelden zijn Buurtzorg, Jeugdbescherming Regio Amsterdam, SaKS primair onderwijs, Zorgcentra Betuwe, Stichting LeerKRACHT). Ten eerste voldoen deze praktijken aan de voorwaarden waaronder vertrouwen en beheersing (control) elkaar kunnen versterken. Ten tweede lijken deze praktijken allemaal teams van frontlijnwerkers een centrale positie te geven in de organisatie. En teams die meer doen dan er voor zorgen dat de roosters gevuld zijn, kunnen de frontlijnwerkers in veel opzichten helpen met de inherente spanningen van publieke dienstverlening. In het laatste blog werk ik dit uit.

Sta jij als (leidinggevende) professional voor de uitdaging om meer vanuit vertrouwen leiding te geven en minder vanuit wantrouwende regels en controle? ? Op 21 april 2021 gaat de opleiding Sturen en leidinggeven vanuit vertrouwen weer van start! Tijdens de opleiding leer je hoe je dat doet en kunt toepassen binnen de eigen werksituatie. Op 16 maart organiseren we om 20.00 uur een online informatiesessie waarin opleidingsdirecteur Frédérique Six meer vertelt over de opleiding. Direct aanmelden voor informatiesessie