Naarmate publieke governance steeds meer gekenmerkt wordt door feitelijke complexiteit en normatieve ambiguïteit – oftewel ontembare problemen – wordt duidelijk dat bestaande theorieën tekortkomen. Vertrouwen is belangrijk voor de legitimiteit van democratie en openbaar bestuur. In de ontwikkeling van ‘government’ naar ‘governance’ wordt vertrouwen alleen maar belangrijker, omdat dialoog cruciaal is om beter grip te krijgen op de complexiteit en de normatieve ambiguïteit (zo goed als mogelijk) te overbruggen. Dit vergt een frisse blik op het begrip vertrouwen.
Ik identificeer drie samenhangende, conceptuele verwarringen over vertrouwen in het publieke en wetenschappelijke debat en overheidsbeleid die het bouwen en vasthouden van vertrouwen bemoeilijken (zie blog):
- vertrouwen is niks doen, terwijl vertrouwen hard werken is;
- gebrek aan vertrouwen is hetzelfde als wantrouwen, terwijl vertrouwen en wantrouwen twee aparte begrippen zijn;
- vertrouwen en controle zijn substituten, terwijl controle en vertrouwen elkaar kunnen versterken als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan.
Sinds 2019 ben ik als gastprofessor verbinden aan het GOVTRUST Centre of Excellence Trust and distrust in multi-level governance van de Universiteit Antwerpen. En maak ik onderdeel uit van het Europese H2020 onderzoeksconsortium Trust in Governance and Regulation in Europe (TiGRE, 2020-23).
Samen met Koen Verhoest en Esther van Zimmeren (Universiteit Antwerpen) en Joe Hamm (Michigan State University) ben ik redacteur van het Handbook on Trust in Public Governance (Edward Elgar Publishers, publicatie ca 2023).
Blogs en Nederlandstalige publicaties
Wynen J., S. Op de Beeck, K. Verhoest, M. Glavina, F.E. Six, P. Van Damme, P. Beutels, G. Hendrickx, K. Pepermans & S. Verlinden (2021). Vertrouwen en vaccinatietwijfel in Vlaanderen: De invloed van vertrouwen in de overheid en experts op de bereidheid om zich te laten vaccineren tegen COVID-19 [trust and vaccine hesitancy]. Vlaams Tijdschrift Overheidsmanagement, 2021/1:9-25.
Leve het Onderwijs! (2021). “Vertrouwen“ podcast over vertrouwen in het onderwijs (April 2021).
De Nieuwe Wereld (2021). ‘Vertrouwen en wantrouwen op de werkvloer.’ TV interview (Maart 2021).
Six, F.E. (2021). Diepliggende overtuigingen belemmeren organiseren vanuit vertrouwen.
Six, F.E. (2021). Vertrouwen en fraudebestrijding door de overheid.
Six, F.E. (2021). Sturen en organiseren vanuit vertrouwen.
Six, F.E. (2021).Vertrouwen is spannend.
Six, F.E. and J. Baxter (2020). Online interview door Jacqueline Baxter met mij over hoofdstuk over Trust and accountability in education in boek onder redactie van Ehren and Baxter.
Six, F.E. (2020). Reflecties over (samen)werken vanuit vertrouwen.
Six, F.E. (2020). Cascades van ondersteunende versus controlerende werkcontexten.
Six, F.E. (2020). Voorwaarden voor sturen en organiseren vanuit vertrouwen.
Six, F.E. (2020). Self-Determination Theory (SDT): de wetenschappelijke basis voor sturen vanuit vertrouwen.
Six, F.E. (2020). Vertrouwen en anders organiseren.
Six, F.E. (2020). How to develop youth care governance signaling trust? Blog for the Finnish Itla Children’s Foundation.
Six, F.E. (2020). Governance opties bij samenwerken tussen organisaties.
Six, F.E. (2020). Van wederzijdse afhankelijkheid naar samenwerking.
Six, F.E. (2020). Vertrouwen tussen organisaties.
Six, F.E. (2019). De uitdaging van vertrouwen.
Six, F.E. (2019). Omgaan met verstoringen.
Six, F.E. (2019). Actief vertrouwen bouwen.
Six, F.E. (2019). Vertrouwen bouwen: een interactief proces.
Six, F.E. (2019). Wat is vertrouwen?.
Six, F.E. (2019). Vertrouwen bouwen én behouden.
Six, F.E. (2019). BIG nummers tonen: Big fail. Deze blog was ook gepubliceerd op website van Stichting Beroepseer.
Six, F.E. (2019) Professionele autonomie en de rol van leiders.
Six, F.E. (2018) Besturen vanuit vertrouwen: voorwaarden en nieuwe overtuigingen.
Six, F.E. (2018) Dynamiek besturen vanuit wantrouwen.
Six, F.E. (2018) Drie factoren voor dominantie Besturen vanuit wantrouwen.
Six, F.E. (2018) Besturen vanuit vertrouwen: governance die vertrouwen bouwt.
Six, F.E. (2018). Wantrouwen , Het Financieele Dagblad, Oktober 13, 2018.
Trouw (2018), ‘Nieuwe coalities, nieuwe trends’. Interviewed and quoted on trust and citizen participation in local government (Mei 2018).
Six, F.E. (2017). ‘Vertrouwen in accountants’. In M. Kloppenburg, T. Jansen en H. Duits. Artikel 5: de beroepseer van de accountant. Utrecht: Stichting Beroepseer, pp. 173-181.
Six, F.E. (2015) Is it possible to govern frontline workers?. Blog on my English website.
Six, F.E. (2015) Teams and public service delivery. Blog on my English website.
Six, F.E. (2015) Disturbed trust is not necessarily violated trust. Blog on my English website.
Six, F.E. (2015) Vertrouwen is hard werken.
van Gurp, F., S. van Rees en F.E. Six (2015). Vertrouwen en controle in de school . In R. Kneyber en J. Evers. Het Alternatief II. De ladder naar autonomie, p. 63-73.
Six, F.E. (2015). Verwarrend vertrouwen. Blog op website De Toezichttafel.
Six, F.E. (2014). High trust high penalty is verwarrende kreet. Blog op website De Toezichttafel.
NRC (2013), ‘Pas op, er kan nog een akkoord van het kabinet aankomen’. Interview en citaten over vertrouwen in kabinet na akkoorden http://www.nrc.nl/handelsblad/van/2013/april/27/pas-op-er-kan-nog-een-akkoord-van-het-kabinet-aankomen-1241644.
Lünnemann, K., F.E. Six en W. Smit (2012). Seksueel misbruik in de jeugdzorg: governance vanuit het kindperspectief. Rapport voor de Commissie Samson.
Six, F.E. (2010). Foute politici straffen: hoe kan dat beter?, De Volkskrant, December 7, 2010. [Kop niet mijn keuze].
Six, F.E. (2009). ‘Meer vertrouwen of meer controle?’. Openbaar Bestuur, 19/6:26-27.
Six, F.E. (2009) Vertrouwen en de gemeente, Amsterdam: Gemeente Amsterdam.
Geldof, G., P. Lems, H. van Ees en F.E. Six (2008). Het waterschap in de stad (WIDS), handreiking voor waterschappers die aan de slag gaan in de stedelijke leefomgeving. Utrecht: STOWA 2008-09.
Lezingen en workshops
“Besturen en organiseren vanuit vertrouwen”, openingscollege in de Divosa collegereeks 2021 De overheid onder vuur: zijn wij het vertrouwen waard? (Mei 2021).
“Sturen en leidinggeven vanuit vertrouwen in Corona-tijden”, webinar with Helma van der Hoorn (chairman of the Board of SaKS primary education) for VU School of Governance (Maart 2021).
Workshops over vertrouwen, voor managers Gemeente Alkmaar (met Pauline Voortman) (Februari 2021).
“Citizens and government: mutual trust or distrust?”, recorded webinar for professional education programme for UK Civil Service run by Coventry University (December 2020).
“Trust and rule compliance”, international webinar in TiGRE webinar series; with Monika Glavina (December 2020).
Workshops/webinar “citizens and government: mutual trust or distrust?”, for Coventry University education programme for UK Civil Service public leaders (December, 2020).
Masterclass (online) “Sturen vanuit vertrouwen” , FAMO (December 2020).
Workshop “vertrouwen en intern toezicht” , Governance University Advanced Programme voor commissarissen en toezichthouders (December 2020).
Masterclass (vanuit studio) “organiseren vanuit vertrouwen” , Leve het Onderwijs! (November 2020).
Masterclass “Vertrouwen en Rijnlands toezicht”, voor toezichthouders van Rijnlandse organisaties (September 2020).
Masterclass “Bouwen aan vertrouwen” voor de vier raden van BumaStemra (September 2020).
“Trust-based governance” lecture for Finnish youth care leaders via Itla, online to Helsinki (June 2020).
“Vertrouwen en Rijnlands werken”, lezing voor medewerkers en genodigden Zorgcentra Betuwe ter ere van bestuurder Ruth Maas als Rijnlander van het jaar (Februari 2020).
Workshops “je willen verantwoorden” op conferenties van Leve het onderwijs (voor en door bestuurders in primair onderwijs), Utrecht (Oktober 2019 en Februari 2020).
“Trust-based accountability in education”, invited lecture at LEARN! Seminar, Amsterdam (September 2019).
Master class “Trust in handicapped care” , for Validia Residential care for the handicapped from Finland, Amsterdam (August 2019).
Master class on “Samenwerken vanuit vertrouwen”, NV SRO (April 2019).
Master class “Trust in youth care relations”, for Lauste youth care organization from Finland, Amsterdam (February 2019).
Master class over board dynamics en trust voor toezichthouders in hoger onderwijs (VTH) (November 2018).
Master class over Samenwerken vanuit vertrouwen , ABN AMRO (Oktober 2018).
Master class over besturen vanuit vertrouwen, Gemeente Haarlem (Oktober 2018).
Drie master classes over Toezicht vanuit vertrouwen, Autoriteit woningcorporaties (September 2018, October 2018, Februari 2019).
“Public governance that builds trust”, for groups of Finnish top civil servants, Leiden University (four times in January and September 2018).
“Samenwerken vanuit vertrouwen” , key note speech voor heidag Inspectie Justitie & Veiligheid, Den Haag (Juli 2018).
“Besturen vanuit vertrouwen” , key note speech voorjaarscongres Divosa, Den Bosch (Juni 2018).
“Trust and contro”, key note speech at international seminar on trust and accountability in education, Institute of Education University College London (April 2018).
Workshop over ethische dilemma’s in raden van toezicht , Stichting Blikverruimers (Maart 2018).
Workshop met bestuurders en commissarissen van de 25 grootste woningcorporaties (De Vernieuwde Stad) over vertrouwen, kwetsbaarheid en rollen(samen met Prof. Jaap Winter) (Oktober 2017).
“Besturen vanuit vertrouwen” [public governance that builds trust], Goldschmeding Foundation, Rotterdam (Oktober 2017).
Workshop met commissarissen van woningcorporaties (VTW) on “Toezicht vanuit vertrouwen” (Maart 2017).
“Vertrouwen, legitimering en verantwoording” , Zijlstra Center opleiding voor bestuurders en toezichthouders in (semi)publiele sector, Amsterdam (2017-2021).
Workshop met bestuurders van langdurige zorginstellingen over vertrouwen en controle (December 2016).
“Trust in public service delivery” at SOAS, University of London (November 2016).
“Lokale overheden” , in Certified Public Controller degree at het Zijlstra Center, Amsterdam (October 2016-2020).
Workshop over Vertrouwen en governance voor SENA (december 2015).
Workshop over Toezicht in sociaal domein op het VNG congres Sociaal domein in uitvoering. Met Arnt Mein (november 2015).
Mastercourse Control(e) en de maatschappelijke opdracht, over gedrag en houding van de financiële professional en de relatie vertrouwen en controle, voor NBA-VRC (accountants en controllers). Met Vincent Wanders (juni en november 2015 ).
Lezing over Vertrouwen en innovatie binnen de debatreeks Kwestie van Vertrouwen aan de Vrije Universiteit (april 2015).
Lezing en discussie over governance voor raden van toezicht/bestuur van drie welzijnsorganisaties in Amsterdam (februari 2015).
Lezing voor ambtenaren van Stadsdeel Amsterdam West over vertrouwen en controle (februari 2014).
Lezing over Trust in regulation voor en participatie in expert workshop over Trust in government van de OESO (oktober 2013)
Lezing over vertrouwen en controle voor burgers van stadsdeel Amsterdam West over vertrouwen en controle (mei 2013).
Lezing voor Inspectie Jeugdzorg over governance binnen de jeugdzorg (n.a.v. commissie-Samson rapport; april 2013).
Presentatie van onderzoek voor commissie-Samson aan top van IGZ, samen met IJZ (januari 2013).
Lezing over governance onderzoek voor commissie-Samson tijdens workshop van internationale experts seksueel misbruik van kinderen georganiseerd door commissie- Samson (maart 2012).
Lezing voor ambtenaren van gemeente Dordrecht over vertrouwen (juni 2011)
Master class voor de gemeente Amsterdam over vertrouwen (met gemeentesecretaris en directeur Bureau Integriteit; september 2009).
Presentatie voor Vereniging van secretaris-directeuren van de waterschappen (VDW) over organisatieontwikkeling en –verandering (december, 2008).
Promotie onderzoeksprojecten
Silvan Hijlkema (Veiligheidsregio IJsselland), Community and safety in crisis (november 2020); co-promotor (promotor Hans Boutellier, VU).
Wianda Dijkshoorn-Albrecht (Radboud UMC), Governance van operatiekamers (start 2020), co-promotor (promotor Prof Jeroen Meijerink, Radboud UMC).
Internationale wetenschappelijke publicaties
[zie ook toezicht]
Kinder, T., F.E. Six, J. Stenvall and A. Memon (accepted 2020). Relational leadership in collaborative governance ecosystems, Public Management Review (ISI impact factor 4.2).
Kinder, T., F.E. Six, J. Stenvall and A. Memon (online 2020). Governance as legitimacy: are ecosystems replacing networks? Public Management Review DOI: 10.1080/14719037.2020.1786149.
Lindenberg, S., F.E. Six and K. Keizer (2021). ‘Social contagion and goal framing: the sustainability of rule compliance.’ In van Rooij, B. and Sokol, D. D. (eds), Cambridge Handbook of Compliance. Cambridge: Cambridge University Press, pp. 422-437.
Six, F.E. (2020). ‘Trust-based accountability in education: the role of intrinsic motivation’ In Ehren, M.C.M., and Baxter, J. (Eds). Trust, Accountability, and Capacity in Education System Reform: Global Perspectives in Comparative Education. Oxford: Routledge, pp. 55-77.
Six, F.E. (2018). ‘Trust in public professionals and their professions’. In Searle, R.H., A.M. Nienaber and S.B. Sitkin, The Routledge Companion to Trust. Oxford: Routledge, pp. 361-375.
Six, F.E. (2018). ‘Regulating local emerging governance’. In W. Trommel and H. Boutellier, Emerging governance, crafting and improvising in local welfare and security. The Hague: Eleven, pp. 135-160.
Six, F.E. and K. Verhoest (eds) (2017). Trust in regulatory regimes. Cheltenham: Edward Elgar.
Weibel, A., D.N. Den Hartog, N. Gillespie, R. Searle, F.E. Six and D. Skinner (2016). How do controls impact trust in the employer? Human Resource Management , 55/3: 437–462 .
Bannink, D.B.D., F.E. Six en E.G. van Wijk (2015). ‘Bureaucratic, market or professional control? A theory on the relation between street-level task characteristics and the feasibility of control mechanisms.’ In Hupe, Hill en Buffat. Understanding street-level bureaucrats: on how they work and being managed. Bristol: Policy press, pp. 205-226.
Van de Walle S. en F.E. Six (2014). ‘Active trust and active distrust as distinct concepts: A comparative approach to why studying distrust is important’ (€). Journal of Comparative Policy Analysis special issue on Corruption, Trust, the Public Sector and Public Policies, 16/2: 158-174.
Six, F.E. en A. Lawton (2013). ‘Towards a theory of integrity systems: a configurational approach’. International Review of Administrative Sciences, 79/4:639-658.
Lawton, A. en F.E. Six (2011). ‘New public management: lessons from abroad’. In D.C. Menzel en H.L. White, The state of public administration: issues, challenges, and opportunities. New York: M.E. Sharpe, p. 409-423.